علت خلوتی نمایشگاه کتاب از زبان مدیر بخش کودک و نوجوان

محمدتقی حق بین مدیر بخش کودک و نوجوان سی وششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، در گفت وگو با خبرنگار مهر گفت: امسال 290 ناشر کودک و نوجوان در 220 غرفه حضور دارند. این تعداد نسبت به سال گذشته 32 غرفه افزایش یافته و به ناشران بیشتری فرصت حضور داده شده است. بسیاری از این ناشران برای اولین یا دومین بار در این نمایشگاه شرکت می کنند.

وی افزود: در سال گذشته، فضای خالی قابل توجهی در سالن های نمایشگاه وجود داشت. به عنوان مثال، سالن جنوبی 350 متر مربع به نیروی دریایی اختصاص یافته بود، اما امسال این فضا به حدود 40 متر مربع کاهش یافته است. این تغییرات باعث شده که حس خلوت تری به مخاطبان منتقل شود.

مدیر بخش کودک و نوجوان سی وششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گفت: امسال 5 یا 6 ناشر از حضور در نمایشگاه انصراف دادند که 4 نفر از آن ها حتی هزینه غرفه را نیز پرداخت کرده بودند. دلیل این انصراف ها هنوز مشخص نیست، اما به نظر می رسد مسائل اقتصادی عامل اصلی آن باشد.

وی ادامه داد: حوزه کتاب کودک، برخلاف سایر حوزه ها، کمتر تحت تأثیر مسائل حاشیه ای قرار می گیرد و بیشتر به چالش های اقتصادی واکنش نشان می دهد. این مساله باعث شده که بسیاری از ناشران به فروش مجازی روی بیاورند، چرا که هزینه های آن به مراتب کمتر از حضور فیزیکی در نمایشگاه است. در سه روز اول نمایشگاه، فروش مجازی نسبت به فروش فیزیکی رشد قابل توجهی داشته و به همین دلیل ممکن است برخی ناشران احساس کنند که حضور فیزیکی در نمایشگاه برای آن ها صرفه اقتصادی ندارد.

حق بین گفت: در حال حاضر، حدود 31 هزار و 400 عنوان کتاب کودک در نمایشگاه عرضه می شود. این آمار توسط خانه کتاب ارائه می شود و جزئیات مربوط به تعداد چاپ اول ها در دسترس نیست. به نظر می رسد نمایشگاه امسال خلوت تر از سال های گذشته بوده، به ویژه در بخش کودک و نوجوان. یکی از دلایل اصلی این خلوتی، گرانی کتاب است. در دو سال گذشته، قیمت کتاب حدود 170 درصد افزایش یافته که دلیل اصلی آن ناپایداری قیمت کاغذ است. متأسفانه، یارانه هایی که در گذشته به حوزه نشر داده می شد، به یک باره قطع شد و این موضوع فشار زیادی به ناشران وارد کرد.

وی ادامه داد: برای حل این مشکل، چند اقدام اساسی باید در دستور کار قرار بگیرد. اول، ثبات در قیمت کاغذ؛ اگر در کشور نرخ ارز پایه مشخصی وجود دارد، باید کاغذ به عنوان یکی از کالاهای اساسی در نظر گرفته شود و قیمت آن به شکلی پایدار و منطقی تثبیت شود. دوم، هدایت یارانه به مصرف کننده نهایی؛ یارانه های مربوط به کاغذ باید به آخرین حلقه زنجیره، یعنی مصرف کننده نهایی برسد. این حمایت مالی باید به کتابفروشی ها و سیستم های فروش کتاب (فیزیکی و مجازی) هدایت شود تا به کاهش قیمت نهایی کتاب منجر شود. سوم، به روز کردن کتابخانه ها؛ حمایت از صنعت نشر از طریق به روز نگه داشتن کتابخانه ها در سراسر جهان رایج است. کتابخانه ها با دسترسی به کتاب های جدید و متنوع می توانند به ترویج فرهنگ کتاب خوانی و افزایش مخاطبان کمک کنند.

مدیر بخش کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب گفت: متأسفانه، خرید حمایتی دولت در حوزه کتاب فقط 200 میلیارد تومان است، در حالی که این رقم باید حداقل 3,000 میلیارد تومان باشد تا کتابخانه ها بتوانند به مجموعه های به روز و جامع دسترسی داشته باشند. بسیاری از کتابخانه های عمومی، به ویژه کتابخانه های مدارس و کانون های فرهنگی هنری مساجد، با کمبود بودجه و منابع به روز مواجه اند.

وی افزود: به عنوان مثال، کتابخانه های مدارس تقریباً نابود شده اند و هنوز در بسیاری از مدارس حتی کتابدار ندارند و ساعات مطالعه به درستی در برنامه های درسی گنجانده نشده است. کانون های فرهنگی هنری و مساجد نیز که 10 هزار کتابخانه در سراسر کشور دارند، بیش از 10 سال است که رها شده اند. در حال حاضر، بسیاری از کتابخانه های عمومی حتی 55 میلیون تومان بودجه سالانه برای خرید کتاب ندارند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.

حق بین گفت: زمان بندی نامناسب نمایشگاه کتاب امسال، به ویژه همزمانی آن با جشن امام رضایی ها، باعث شد بسیاری از مردم حضور در جشن را به بازدید از نمایشگاه ترجیح دهند. هماهنگی بهتری بین زمان بندی این دو رویداد ضروری بود. در نهایت، باید پذیرفت که کتابخانه ها آخرین حلقه در زنجیره حمایت از نشر هستند. حمایت از کتابخانه ها، ناشران را برای تولید محتوای باکیفیت ترغیب می کند و مخاطبان را از نگرانی درباره قیمت کتاب رها می سازد، زیرا می توانند به کتاب های به روز و متنوع دسترسی داشته باشند. کتابخانه ها همچنین به دلیل قابلیت نظارت و بازرسی، یکی از سالم ترین و شفاف ترین روش های توزیع کتاب هستند.